قراخانیان

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

قراخانیان ایلک خانیان آل افراسیاب (به ترکی: Karahanlılar)
متصرفات ایلک خانیان
پایتخت	کاشغر
تاسیس انحلال	۸۴۰ ۱۲۱۱
مساحتتخمین ۱۰۲۵
• کل	۳٬۰۰۰٬۰۰۰ km۲ (۱٬۲۰۰٬۰۰۰ sq mi)
• تراکم
مذهب	اسلام

قراخانیان (به ترکی: Karahanlılar) یا ایلک خانیان یا آل افراسیاب سلسله ترک‌نژادی بودند که از ۸۴۰ تا ۱۲۱۱ میلادی بر بخش‌هایی از آسیای میانه، از جمله ناحیه اسپیجاب و نواحی شمالی و جنوبی کوه‌های تیان شان^[۱] حکمرانی می‌کردند.

قراخانیان را شرق‌شناسان اروپایی از آن جهت به این نام خوانده‌اند که بیشتر در بخشی از لقب آنها واژه قره یا قرا وجود دارد و گرنه آنها را ایلک‌خانیان می‌نامیدند. به دلیل انتساب آنها به شهریار توران زمین، یعنی افراسیاب، آنها را آل افراسیاب نیز خوانده‌اند.^[۲]

تاریخ

قراخانیان در اتحاد با اقوام ترک‌تبار همسایه قدرتهای کوچک فرارود را شکست دادند و در ۳۹۵ (قمری) دولت تضعیف‌شده سامانیان را سرنگون ساختند. پایتخت قراخانیان در کاشغر قرار داشت.

قراخانیان در سده ۱۱ (میلادی) اسلام آوردند، در ۱۰۴۱ قلمرو آن‌ها به دو ایالت غربی و شرقی تقسیم شد، ابواسحاق ابراهیم فرمانروای ایالت غربی پایتخت خود را از اوزگند به سمرقند منتقل کرد و شهرهای مرزی از جمله چاچ و بخش‌هایی از فرغانه را تصرف کرد، اما با قدرت گرفتن سلجوقیان همسایهٔ جنوبی آن‌ها، درگیری میان قراخانیان و سلجوقیان در نهایت به تصرف سمرقند توسط سلطان ملکشاه سلجوقی انجامید و قراخانیان خراج‌گذار آنان شدند^[۳].

قراخانیان در اواخر قرن یازدهم زیر نفوذ قراختاییان همسایگان شمالی خود نیز درآمدند و در ۱۲۱۱ با شکست در برابر لشکر علاءالدین محمد خوارزمشاه به کلی مضمحل شدند.

م