بادبان‌های زنده به چه دردی می‌خورده است؟
اسپاینوسورِس دایناسوری با تیره‌های پشتی بلند و بادبان یا کوهان استخوانی-گوشتی بزرگی روی مهرههای پشت خود بود که این روزها خبر چهارپا شدنش همه جا پیچیده و در شماره 114دانستنیها هم پرونده مفصلی درباره آن خواهید خواند؛ اما این دایناسور تنها دایناسوری نبود که پشتش، تیره‌های بلند داشت. بسیاری از دایناسورهای دیگر نیز چنین تیره‌های پشتی بلندی داشتند.
به جز اسپاینوسورِس و برخی اعضای دیگر خانواده اسپاینوسوریدها، چند نمونه دیگر از دایناسورهای شکارچی در مسیرهای تکاملی متفاوت، دارای تیره‌های پشتی بلند و بادبان یا احتمالاً کوهان‌های پشتی مشابه شده بودند. یکی از عجیب‌ترین دایناسورهای کوهان‌دار، داینوکایروس (Deinocheirus) نام دارد که ۷۰ میلیون سال پیش در مغولستان می‌زیست و طی چهل سال، هیچ چیز دیگری به جز دست‌های بلند دو متری درباره آن نمی‌دانستیم. اما سنگواره‌ای که سال گذشته پیدا شد، نشان داد این دایناسور پرنده‌مانند و پردار عظیم، که از نسل شکارچی‌های کوچک پردار تکامل یافته است، به یک گیاه‌خوار رام آبزی، با منقاری اردک‌مانند و کوهانی بر پشت کمرش تبدیل شده بود. به جز این دایناسورها که همگی از نسل دایناسورهای شکارچی هستند، یک نمونه از دایناسورهای گیاه‌خوار منقار اردکی به نام اورانوسورِس (Ouranosaurus) نیز که هم‌زمان با اسپاینوسورِس در شمال آفریقا زندگی می‌کرده، بادبان یا کوهانی سرتاسری در پشت مهرههای خود داشته است.
اورانوسورِس یک دایناسور گیاه‌خوار از خویشاوندان دایناسورهای منقاراردکی بود که هفت متر طول و بادبانی سراسری از پشت کتف تا انتهای دمش داشت. احتمالاً مانند بقیه دایناسورهای گیاه‌خوار، پرهای مومانند و تیغ‌مانند ابتدایی پشت این دایناسور را می‌پوشانده‌اند.
اورانوسورِس یک دایناسور گیاه‌خوار از خویشاوندان دایناسورهای منقاراردکی بود که هفت متر طول و بادبانی سراسری از پشت کتف تا انتهای دمش داشت. احتمالاً مانند بقیه دایناسورهای گیاه‌خوار، پرهای مومانند و تیغ‌مانند ابتدایی پشت این دایناسور را می‌پوشانده‌اند. اورانوسورِس یک دایناسور گیاه‌خوار از خویشاوندان دایناسورهای منقاراردکی بود که هفت متر طول و بادبانی سراسری از پشت کتف تا انتهای دمش داشت. احتمالاً مانند بقیه دایناسورهای گیاه‌خوار، پرهای مومانند و تیغ‌مانند ابتدایی پشت این دایناسور را می‌پوشانده‌اند.
آمارگاسورِس یک دایناسور گردن‌دراز با بادبانی از تیره‌های مهرههای گردنی بود.
اما دایناسورها تنها نمونه‌های بادبان‌دار در میان مهره‌داران نیستند. چندین نمونه از خویشاوندان قدیمی کروکودیل‌ها نیز که شکارچیان خشکی‌زی اوایل دوره دایناسورها بودند، چنین بادبان‌هایی در پشت خود داشتند. آریزوناسورِس (Arizonasaurus) یکی از این کروکودیل‌های شکارچی خشکی‌زی بود که ۲۴۳ میلیون سال پیش در آمریکای شمالی می‌زیست. به جز آریزوناسورِس و خویشاوندان نزدیکش، کرکودیل‌های عجیب دیگری هم در آن دوره زندگی می‌کردند که برخی از آن‌ها گیاه‌خوار بودند. یکی از این کروکودیل‌های گیاه‌خوار لوتوسورِس (Lotosaurus) نام دارد و جالب این که این موجود هم روی پشت خود، چنین تیره‌های بلندی داشته است. خزندگان، تنها گروه مهره‌داران نیستند که می‌توانند به داشتن چنین بادبان‌های بزرگی افتخار کنند.
آریزوناسورِس یک کروکودیل خشکی‌زی با بادبانی بر پشت‌اش
پیش از آغاز عصر دایناسورها، زمین زیرپاهای خویشاوندان و نیاکان پستانداران می‌لرزید که با وجود ظاهر خزنده‌مانندشان، ویژگی‌های آناتومیک مشترک زیادی با پستانداران دارند. یکی از مشهورترین خویشاوندان ابتدایی پستانداران، دیمترودون (Dimetrodon) است در کنار چند نمونه خویشاوند دیگرش، همگی بادبان‌های پشتی بسیار بزرگی داشتند. این‌بار هم دیمترودون و خویشاوندان شکارچی‌اش در داشتن چنین بادبانی تنها نیستند، زیرا گروه دیگری از خویشاوندان گیاه‌خوار پستانداران نیز در همان دوره بادبان‌های بلند مشابهی روی پشتشان داشتند. ادافوسورِس (Edaphosaurus) یکی از همین پسرعموهای گیاه‌خوار و خزنده‌مانند پستانداران است که درست مانند دشمن طبیعی‌اش، بادبان بلندی از جنس تیره‌های پشتی و پوست روی مهرههای پشتی خود حمل می‌کرد.
لوتوسورِس یک کروکودیل خشکی‌زی گیاه‌خوار با بادبانی بر پشت‌اش
اما از همه جالب‌تر این که در عصر زندگی دیمترودون و ادافوسورِس، حتی برخی دوزیستان کوچک چنین بادبان‌هایی روی پشت خود داشته‌اند. پلاتی‌هیستریکس (Platyhystrix) دوزیست کوچکی با ظاهر سمندرمانند بود که بادبانی با تیره‌های پشتی بلند روی مهرههای خود داشت. شاید نقش این بادبان عجیب که در آن زمان روی پشت چندین گروه مختلف از دوزیستان، خزندگان و خویشاوندان پستانداران دیده می‌شد، گرم‌کردن بدن این موجودات خون‌سرد در برابر آفتاب صبح‌گاهی بوده باشد. تصور کنید شکارچی‌هایی که منتظر آفتاب هستند تا گرم شوند و به شکار بروند. در همین حین گیاه‌خوارها نیز منتظر آفتاب نشسته‌اند تا گرم شوند و بتوانند از دست شکارچی‌هایی با حمام آفتاب خودشان را گرم می‌کنند، بگریزند.
دیمترودون یکی از خویشاوندان قدیمی پستانداران بود که از بادبان پشتش برای گرم‌کردن بدنش در آفتاب صبح‌گاهی و شتافتن به سمت شکار استفاده می‌کرد
ادافوسورِس یکی دیگر از خویشاوندان قدیمی پستانداران بود که از بادبان پشتش برای گرم‌کردن بدنش در آفتاب صبح‌گاهی و گریختن از دست شکارچی‌هایی مثل دیمترودون استفاده می‌کرد
غیرقابل تصورترین موجود بادبان‌دار این دوزیست کوچک به نام پلاتی‌هیستریکس است.
اسپاینوسورِس، بزرگترین دایناسور شکارچی، تنها دایناسور شکارچی کاملاً آبزی و صاحب بزرگترین بادبان پشتی در تاریخ حیات کره زمین
برگرفته از مجله دانستنیها